2021 йилда Парижнинг Лувр музейида Жамғарма томонидан ўтказилиши режалаштирган кўргазмани ташкил этишдаги тайёргарлик ишлари давом этмоқда. 24-сентабрдан 1-октабрга қадар Лувр музейининг реставраторлари Тошкент музейи ва Самарқанд археологик тадқиқотлар институтидаги экспонатларни қайта тиклаш ишларини олиб бориш учун Ўзбекистонга келишди.
Аввал хабар берганимиздек, Жамғарма 2021-2022 йилларда Лувр музейида бўлиб ўтадиган "Ипак ёълидаги тсивилизатсия ва маданият" кўргазмасини ташкил этилиши режалаштирилган эди. Ушбу лойиҳага тайёргарлик мунтазам равишда олиб борилмоқда, бу галги ташриф билан, Лувр музейи мутахассислари Бухородаги франтсуз-ўзбек археологик миссияси директори Рокко Ранте, деворий чизмаларни қайта тиклаш бўйича мутахассис Гералдин Фрей, реставратор - консерваторлар Анна Лигей ва Долпҳин Эли Лефебвре иштирок этишди. Делегатсия Тошкент ва Самарқандда бўлган даврда санъат объектларини диагностикаси, шунингдек, Археологик тадқиқотлар институти экспансиялари томонидан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Й.Ғуломова номидаги Самарқанд ва Ўзбекистон давлат сан’ат музейларида қайта тиклаш ишларини амалга оширди.
Рокко Ранте, Лувр музейи ислом санъати бўлимининг археологи:
- Бу бизнинг Ўзбекистонга биринчи ташрифимиз эмас. Лувр музейидаги кўргазмага аста-секин тайёргарлик кўрмоқдамиз ва биз томондан ва Жамғарма томонидан жуда қаттиқ тайёргарлик кўрил билан бирга, тикланиш ва илмий жараёнлар давом этмоқда. Агар ҳар бир кўргазмада иш вақти ҳақида гапирадиган бўлсак, унда шуни таъкидлаш керакки, баъзи ҳайкаллар, масалан, кичик ҳайкаллар учун, бир ёки икки кун вақт талаб этилади, масалан, Варахша каби фрескалар учун камида ойлар керак бўлади. Таъмирлаш қийин бўлган нарсалар ҳам бор, улар тикланиши учун йиллар талаб этилиши мумкин. Ушбу ёъналишда биз ўзбекистонлик музей мутахассислари ва олимлари билан фаол иш олиб бормоқдамиз, шунингдек, Лувр музейининг реставраторлари яқинда барча зарур экспонатлар турига қўшилишади.
Гералдин Фрей, деворий чизмаларни қайта тиклаш бўйича мутахассис:
- Биз ушбу ташриф олдига қўйган вазифаларимизни бажара олганимиздан хурсандмиз ва кейинги ишчи ташрифимиз учун тадбирлар режасини тайёрладик. Бир нечта экспонатларнинг диагностикасини ўтказдик ва "Гарланд ташувчиси" ҳайкалчасини Ўзбекистон Давлат санъат музейи коллектсиясидан тикладик, шунингдек, Самарқанд шаҳридаги Кафир Қалъа посёлкасидан ёниб кетган ёғоч панелни тиклаш бўйича чора-тадбирлар ишлаб чиқилди. Луврда кўргазмани тақдим этиш учун Ўзбекистондан экспонатлар тайёрлашни режалаштирмоқдамиз ва уларнинг 100 дан ортиғи бу эрда Ўзбекистонда қайта тикланиши керак. Албатта, барча экспонатлар яхши ҳолатда бўлганлиги сабабли тикланмайди. Бизнинг ишимизда бизга музей ва институтлар ходимлари фаол ёрдам беришмоқда.
Делфин Эли Лефебвре, консерватор-реставратор:
- Мен бир ҳафта Археологик тадқиқотлар институтида бўлдим. Й.Ғулмова номидаги Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Самарқанд шаҳридаги Кафир қалъа посёлкасидан ёғочдан ясалган ёндирилган панелни тиклаш устида ишламоқдамиз. Панелда ишлашда менга реставратор ва институтнинг тиклаш бўлимининг бошлиғи Марина Реутова ёрдам бермоқда. Ёқилган панелнинг сиртини биргаликда ўрганиш натижасида биз тўғри тиклаш усулларини ишлаб чиқдик. Бизнинг дастлабки тиклаш ишимиз ушбу босқичда панелнинг сиртини тозалаш билан боғлиқ эди, кейин мен ҳар 3 ойда Самарқандга қайтиб, панелнинг тузилиши ва асосини тиклаш бўйича иш олиб бораман. Таъкидлаш жоизки, зарарланган панелни тиклаш учун икки йил давомида машаққатли меҳнат талаб этилади. Мен ушбу жараёнда иштирок этган барча мутахассисларидан ва Жамғармадан қайта тикланишнинг биринчи босқичи учун барча зарурий ашёларни тақдим этгани учун миннатдорман.
Қайта тикланишнинг навбатдаги босқичи шу йил ноябр ойида Тошкентдаги "Мой Муборак" музейида режалаштирилган бўлиб, унда Катта-Лангар Қуръонини сақлаш ва тиклаш бўйича ишлар олиб борилади.
